Historia

Historia Oleckiej Kolei Dojazdowej rozpoczyna się w pierwszych latach XX wieku, kiedy władze powiatu oleckiego zdecydowały o wybudowaniu wąskotorowej linii kolejowej, której głównym zadaniem miało być wywożenie drewna. Wszystkimi pracami związanymi z budową i eksploatacją kolei zajęła się spółka Lentz. Pierwsze 4 parowozy zamówiono już w 1910 roku w fabryce Union Geserei Königsberg. Na kolei oleckiej oznaczono jest numerami 1 (numer fabryczny 1893), 2 (1894), 3 (1895) i 4 (1896). Wszystkie cztery były trzyosiowymi tendrzakamia z osią toczną z przodu.

Zdecydowano o budowie kolei o prześwicie toru 1000 mm, której trasa przebiegała z miejscowości Garbas przez Olecko, gdzie zlokalizowano stację główną, do Świętajna. Stacja w Olecku była również stacją styczną z koleją normalnotorową. Na jej terenie zbudowano rampy przeładunkowe, siedzibę zarządu kolei i całe zaplecze techniczne linii.

15 grudnia 1909 roku podpisano akt erekcyjny a już 18 września 1911 roku oddano do eksploatacji całą 43-kilometrową linię.

W 1914 roku na teren Mazur wkroczyli Rosjanie, którzy następnie wyparci przez Niemców wywieźli cały tabor i zniszczyli infrastrukturę linii. Straty oceniono na 256 500 RM (marek niemieckich). Jeszcze w 1915 roku przystąpiono do odbudowy linii. W 1916 roku kolej wznowiła przewozy używając trzech parowozów zakupionego w latach 1915-1916 w fabryce Arnold Jung w Jungrnthal. Pierwszy z nich (numer fabryczny 2293) to dwuosiowy tendrzak, dwa pozostałe (2358 i 2359) to tendrzaki trzyosiowe. W okresie międzywojennym ruch pasażerski obsługiwała tylko jedna para pociągów w ciągu doby.

W 1938 roku eksploatowano m.in. 4 parowozy, 8 wagonów osobowych i tylko 36 towarowych. Obsługę całej linii stanowiło 28 osób. W tym samym roku przewieziono 39 989 pasażerów i 18 469 ton towarów. Dwa lata później pasażerów było już 61 177, towarów 22 730 ton. W roku 1942 liczby te wynosiły odpowiednio 130 404 i 26 574 ton.

II Wojna Światowa okazała się definitywnym końcem kolei wąskotorowej w Olecku. W latach 1944-1945 zniszczeniu uległa prawie cała infrastruktura linii oraz eksploatowany tabor. W 1945 roku kolei przejęły PKP i linia została przydzielona DOKP w Olsztynie. W związku z innymi pilnymi zadaniami podjęto decyzję o wstrzymaniu odbudowy kolei. Wszystko co przedstawiało jakąkolwiek wartość przekazano na inne koleje dojazdowe. Pod uwagę brano odbudowę linii w latach 60. jednak brak poprawy sytuacji finansowej spowodował całkowite zaniechanie tych planów. Po rezygnacji z odbudowy linię przekazano DOKP w Warszawie.

Olecka Kolej Dojazdowa nie istnieje więc od 1945 roku. W terenie obecne są jednak ślady potwierdzające jej istnienie. Zachowały się nasypy na niemal całej długości linii. W wielu miejscach odnaleźć można przepusty, wiadukty oraz mosty (patrz Galeria).

Monografia powstała na podstawie książki pt. "Koleje wąskotorowe Polski Północnej" autorstwa Bogdana Pokropińskiego oraz materiałów własnych.